Je kunt zelf wél wat doen

Qader Shafiq zet zich dagelijks in voor vrijheid, diversiteit en inclusie in de samenleving. Hij houdt mensen graag een spiegel voor. “Vrijheid lijkt misschien vanzelfsprekend, maar we moeten alert blijven.”

Het was 1994 toen Qader na veel omzwervingen als asielzoeker in Nijmegen terechtkwam. “Toen ik uit Afghanistan vluchtte was dat voor mij tijdelijk. Ik wilde mijn familie, mijn land niet achterlaten. Niemand kiest voor ontheemding en ontworteling.” Het bleef lange tijd zijn droom om terug te gaan naar Afghanistan, met de kennis die hij hier had opgedaan over burgerschap, constitutionele waarden en vrijheid. “Ik was blij dat ik in Nederland terecht was gekomen, het was een groot voorbeeld voor mij.”
Qader kon echter niet definitief terug naar zijn thuisland. Hij verwierf al gauw een stevige plek in de Nijmeegse samenleving en zet zich hier al tientallen jaren in voor inclusie en diversiteit. “Je bent het als burger min of meer verplicht om een ander op weg te helpen in de samenleving.”

Zo is hij oprichter van Bureau Wijland, een advies- en projectbureau dat staat voor duurzame verbinding van mensen en organisaties. Stichting Bureau Wijland coördineert onder andere Shelter City Nijmegen, een project dat mensenrechtenverdedigers uit de hele wereld onderdak biedt om even op adem te komen en kennis en ervaringen op te doen die zij voor hun belangrijke werk nodig hebben. De Shelter City-gasten gaan regelmatig in gesprek met studenten, scholieren en allerlei geïnteresseerden om te vertellen wat er in hun land speelt en welke risico’s ze lopen.

“Deze mensen vechten dagelijks voor elementaire vrijheden, maar lopen hierdoor gevaar. Tegelijkertijd zijn zij ook een spiegel voor ons. De vrijheden waar zij voor strijden, zijn voor ons bijna een vanzelfsprekendheid. Denk aan homorechten of vrouwenrechten. Maar is die vrijheid wel zo vanzelfsprekend? We moeten alert blijven, want er wordt gemorreld aan onze fundamentele principes.” Dit jaar is Nijmegen al tien jaar Shelter City.

Zijn persoonlijke achtergrond en betrokkenheid bij de wereld hebben hem gevormd. “Ik ben de Afghaanse vredesmissie in Nederland, die van Nederland in Afghanistan is immers mislukt”, zegt hij met een knipoog. Hij wil niet anders dan zich inzetten voor anderen en mensen aan het denken zetten. In 2019 werd Qader Nijmegenaar van het jaar.

Qader maakt zich zorgen over de tijd waarin we nu leven. “We vieren 80 jaar vrijheid en dat is heel belangrijk. Wij profiteren hier nu van vrijheid die zwaar is bevochten. Herdenken zet mensen aan het denken. Er zijn momenteel grote bedreigingen in de wereld, waar Nederland ook een aandeel in heeft. Veel landen hebben bijvoorbeeld de Russische president Poetin groot zien worden en er niets tegen gedaan. Als je kijkt naar het huidige Afghanistan, dan accepteert de wereld dat de helft van een land volledig wordt buitengesloten door het eigen regime.”

Tegen die grote bedreigingen kun je als individu ogenschijnlijk weinig doen. Qader: “Maar (her)denken, praten over vrijheid, kijken naar je eigen gedrag: daar kun je wél iets aan doen.”