Operatie Market Garden als muurschildering
De enorme muurschildering op de gevel van De Lindenberg toont de impact op stad en inwoners van de zware strijd die voorafging aan de bevrijding van Nijmegen. Het epicentrum van de gevechten tussen de Duitse en geallieerde troepen bevond zich in het centrum van de stad, met enorme verwoestingen en groot menselijk leed tot gevolg.
De muurschildering (een van de twaalf Waalpaintings) maakt de gevolgen van de militaire operatie voor de stad en haar bewoners zichtbaar. Ze laat niet alleen de verschrikkingen van deze vijf dagen in september 1944 zien, maar ook de hoopvolle gebeurtenissen in die periode. Zoals de 22-jarige Gérard Knipping in zijn dagboek schreef: ‘Wij kunnen het ons haast niet indenken… vrij!’
Parachutisten - Ab Uijen
“De spanning is werkelijk als nooit tevoren. Even wip ik naar boven en dan zie ik vliegtuigen, vliegtuigen en anders niets. In de richting Groesbeek dalen parachutisten, zweefvliegtuigen gaan heel langzaam naar beneden. Het is een adembenemend gezicht.”
Paard - Jan van den Berg
“De huizen vliegen in een ommezien in brand. Op de Gruitberg maakten wij het paard van Van Campen vrij, het wilde door het vuur niet uit de stal. In de loop van de nacht is het ‘op eigen gelegenheid’ aan de haal gegaan en heeft de hele nacht door de stad gedraafd. Het is er toch nog levend afgekomen.
Instortende kelder - Jan Bluyssen, priesterstudent
“Vandaag hoorden we een vreselijk verhaal, dat de familie Frederiks in de Korte Burchtstraat, waarvan de zoon bij de staking van mei vorig jaar werd gefusilleerd, vorige week in de kelder levend is verbrand. De lichamen zijn pas begin van deze week gevonden. Men vertelde dat ze met de koffers hun huis uit gevlucht waren, maar onverhoeds terugkeerden, nadat de Duitsers hen bevolen hadden de koffers achter te laten.”
Bidden - Gérard Knipping
“Als wij ons avondrantsoen op hebben, beginnen de granaten te fluiten en storten met zware scherpe slagen in onze buurt neer. Onwillekeurig nemen wij allen ons rozenhoedje. Vanaf het Valkhof vuurt de vijand zijn artilleriebombardement af op Nijmegen. Rondom storten de granaten neer en dicht bijeengekropen met het hoofd voorover in de handen, bidden wij.”
Bevalling - H.B. de Kok
“Intussen moest in onze kelder een bevalling plaats hebben. Dit was een penibele kwestie omdat veel kinderen in onze kelder waren. Met grote moeite wisten we de kinderen aan het zingen te houden, terwijl de kleine achter een gordijn ter wereld kwam.”
Appeltjes - Theo Smolders
“Toen kwam er bij ons zo’n speciaalzaak voor groente & fruit en die kwam naar ons toe en die zei god wie durft dat om die Amerikanen, die al in de stad zaten, om die van een appel te voorzien? Dus ik, mijn zus en mijn broer zeiden dat doen wij wel effe hoor. En wij met een kist appelen achterop die fiets. En daar op die hoek kwamen we de eerste Amerikaan tegen, die zat op z’n hurken, echt een Amerikaan met een sigaretje in z’n mond en een kauwgumpje en zijn karabijn had hij zo gericht op het Keizer Karelplein. Die hebben we voorzien van een appel, dat vond hij prachtig hè.”
Vlucht uit de stad - Gerrit Broekman
“ ‘s Avonds werd bekend dat een deel der stad in brand stond, want in de namiddag waren veel bommen gevallen in het noordoostelijk deel der stad, dus omtrek Batavierenweg, Barbarossastraat, Wilhelmina Ziekenhuis, Ruisdaelstraat en anderen. Zware rookwolken verduisterden den hemel. Het gerucht ging dat de Duitsers de gehele stad in brand zouden steken. De mensen werden dol van angst. Inmiddels zagen we tientallen mensen met kinderwagens, fietsen, handkarren geladen met beddengoed en koffers voorbijtrekken naar buiten. Vele kinderen waren daarbij. Allemaal uit brandende huizen. Toen het donker was, was er een geweldige vuurgloed over de stad. Moeder wilde direct opstappen met een koffer kleren naar den Oude Graafseweg, doch zo overijld wilde ik niet handelen. Met de naaste buren besloten we te blijven.”
Vrij - Gérard Knipping
“Wij kunnen het ons haast niet indenken…. Vrij! En de halve stad brandt nog! Overal waar je van boven uit een dakraampje kijkt, zie je dikke vette rookwolken optrekken.
Een rode vuurgloed hangt boven de stad. Vrij! En de mensen rondom ons heen klagen dat zij geen huis, geen meubilair, geen kleren dan die zij aan hebben, meer bezitten. Vrij! En de granaten suizen over de stad, suizen zelfs vlak over ons heen en slaan rondom ons in; toch zijn wij vrij!”