Stapelverliefd op dat mooie uniform

“Ik voelde een sterke aantrekkingskracht, al raakten we elkaar nauwelijks aan. En vond het vreselijk dat hij weg moest. Vader zei: ‘Dat is toch niks gedaan; een meisje van achttien, voor het eerst verliefd op een jongen in een mooi uniform’.”

Het zijn woorden van Greet van Luyt, een Brabants meisje van 18 jaar. In het boek ‘Liefde in Oorlogstijd’ van Steffie van den Oord vertelt zij over de ontluikende liefde met een Schotse soldaat, vlak voor het einde van de oorlog.

Geallieerde troepen trokken op 18 september 1944 vanuit België via Eindhoven naar het noorden op voor een verassingsaanval richting het Ruhrgebied, om daarna door te trekken naar Berlijn. Maar de operatie mislukte, waardoor de geallieerden noodgedwongen langer in Brabant bleven. De familie van Greet nodigde een paar soldaten uit om thuis wat te komen drinken. “Ik zag hem kijken naar ons kruisbeeld en dacht: die is van mij. Hij was een knappe jongen.”
Die jongen was de Schotse Frank Oattes. Hij overwinterde in Brabant en leerde Greet beetje bij beetje kennen. Veel gebeurde er niet tussen de twee, maar ze besloten elkaar te gaan schrijven toen hij door moest naar Duitsland. Hun ontluikende liefde bleek bestand tegen het gemis. Na de oorlog trouwden Greet en Frank.
Hun zoon Huub Oattes was recent bij de opening van de tentoonstelling ‘Liefde in Oorlogstijd’ in het Vrijheidsmuseum. De Nijmeegse Steffie van den Oord sprak tal van ouderen over de Tweede Wereldoorlog. Juist de verhalen over de liefde inspireerden haar en ze besloot daar een apart boek over te schrijven. De tentoonstelling die nu te zien is in het Vrijheidsmuseum, is gebaseerd op haar boek.

Greet en Frank Oattes verlaten de kerk na de inzegening van hun huwelijk.

De Tweede Wereldoorlog beïnvloedde het liefdesleven van een hele generatie mensen. Ze kregen net als in ‘gewone’ tijden vlinders in hun buik: in de schuilkelder, op hun onderduikadres, aan het front of doodgewoon op straat. De tentoonstelling laat zien hoe mensen elkaar onder moeilijke omstandig-
heden vonden. En hoe gevoelens alles kunnen doorbreken. Zo werden er ook meisjes verliefd op een Duitse soldaat. Of vonden twee mannen elkaar in een concentratiekamp.
Het was overleven, maar de liefde overwon. Steffie: “De oorlog zette alles op scherp, het leven was zwaar. Maar de liefde maakte het op een bepaalde manier ook licht. De mensen die ik heb gesproken, zwegen soms jarenlang over wat ze hadden meegemaakt. De geschiedenis was te pijnlijk. Maar als ze vertelden over hun liefde, kregen ze blozende gezichten. Er kwamen prachtige, bijzondere en ontroerende verhalen naar boven.”
Inmiddels zijn de ouderen in het boek van Steffie overleden. “Het waren dappere mensen en het is mooi dat hun verhalen nu zijn terug te zien in het Vrijheidsmuseum. Wat zij meemaakten, gebeurt vandaag de dag nog steeds. Denk bijvoorbeeld aan Oekraïne. Het voelt dichterbij dan ooit.”

Expositie ‘Liefde in Oorlogstijd’

‘Liefde in Oorlogstijd’ is te zien tot en met 30 maart 2025 in het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Menselijke verhalen en voorwerpen nemen je mee terug naar die tijd. Van een jongen die tijdens dwangarbeid in Duitsland zijn eerste vriendje ontmoette, tot een pasgetrouwd stel dat Auschwitz overleefde, steeds op zoek naar een teken van leven van de ander. Wat betekenen ‘goed’ en ‘fout’ nog wanneer het gaat om de liefde?